Eki márte Sosıalısik Eńbek eri Ybyraı Jaqaevtyń esimi jurtshylyqqa óte tanys. Qazir osy aýyl ataqty kúrishshiniń esimimen atalady. Ómir boıy dıqanshylyqpen aınalysyp, dańqy Qazaqstan ǵana emes, Keńes  Odaǵyna tanylǵan Eńbek eriniń jolyn jalǵastyryp kele jatqandar jeterlik. Osy aýylda týyp, dıqanshylyqty kásip qylǵan Asqar Berdibaevtyń da qazirgi ýaqytta jumysy qarqyn aldy dese de, bolady. Óıtkeni jankeshti eńbektiń qashan da nátıjesi bar.  Asqar Aıtóreuly osydan 7 jyldan asa ýaqyt buryn «Altyn dán» dep atalatyn sharýa qojalyǵyn qurdy. Bári de maqsatty jumystyń arqasy. Búginde sharýa qojalyǵy irilendi, qazir qojalyq basshysy 60 adamǵa jumys taýyp berip otyr. Aıta ketý kerek,  jergilikti halyqtyń kópshiligi egin jáne mal sharýashylyǵymen aınalysady. Kúrish jáne mal azyǵyn daıyndaıdy.

Syr boıynda sapaly jumysyn kórsetip jatqan jigittiń jospary qomaqty, maqsaty úlken. Asqar Aıtóreuly 2017 jyly 100 bas jylqy satyp alǵan.  Bıyl onyń úshinshi jyl tólin alyp jatyr. Sharýashylyq basshysynyń aıtýy boıynsha, qyrkúıek jáne qazan aılarynda taǵy da 100 bas asyl tuqymdy iri qara alý oıda tur. Sharýashylyqta kúrish óńdeıtin seh bar. Bıyl taǵy zamanaýı úlgidegi úlken kúrish zaýytyn ashý oıda tur. Eger bul joba júzege asatyn bolsa, táýligine 60 tonna kúrish óńdep, shyǵaratyn bolady.

Árıne munyń barlyǵy da ońaılyqpen kelgen joq. Qojalyq iri, 3 kombaındy lızıńtik nesıege alǵan. Kombaınnyń barlyǵy zamanaýı qurylǵylarmen jabdyqtalǵan. İshinde kompúter, kondısıoner jol baǵytyn anyqtap otyratyn JPS bar. Aýylǵa munan artyq qandaı tehnıka kerek?! Sharýashylyq basshysy mehanızatorlar úshin barlyq jaǵdaıdy jasap otyr. Tehnıkanyń 70 paıyzy jańartylǵan. Árıne, munyń barlyǵy da ońaılyqpen kelgen joq. Jerge jany ashyǵan adam ǵana qıyndyqtyń bárin  eńseredi. Asqar Berdibaev isti bastaǵanda munyń barlyǵyn da bilgen. Sóıtti de, bilek sybana kiristi. Sondaǵy oılaǵany –Ybyraıdyń aýyly – yrysty, Berdibaevtyń aýyly berekeli bolýy tıis.

Kúrish egýmen aınalysatyn sharýashylyqtar alǵashqyda qıyndyqty bastan keshkeni ras. Eńselerin  kótere almady. Nesıege qoldary jetpedi.Tozǵan jerlerdi túletý kerek. Sóıtip, ol jumysty qolǵa aldy. Maıda sharýashylyqtar irilene bastady. Olardyń sany keıin onǵa jetti.

– Árıne, bizge bárin de basynan bastaý kerek boldy. Aram shóp pen jıde, tal basyp ketken egistik alqaptardyń bárin otadyq, tazarttyq. Tyńaıttyq. Sodan keıin turaqty ónim ala bastadyq. Halyqta jerdiń paıy ǵana bolǵan. Qazir jer úlesi bar halyqqa kúzde dıvıdend tóleımiz, –deıdi «Altyn dán» sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy Asqar Berdibaev.

Árıne, tabysty sharýa qojalyǵynyń bolýy eldegi halyqqa da jaqsy boldy. Bir ǵana mysal, sharýashylyq ár úıge eki qap kúrish, bir kólik shóp túsirip beredi. Jalaqysyn ýaqytyly alyp otyrǵan jumysshylarǵa bul da úlken kómek.

Bir aıta ketetini, aýdan kóleminde mundaı tabysty, aýyl turǵyndaryna barlyq jaǵdaıdy jasap otyrǵan sharýa qojalyqtary neken saıaq. «Altyn dánniń» basqalardan artyqshylyǵy bar ma? Bar. Elge úlgi bolyp otyrǵan sharýa qojalyǵynyń orta eseppen alǵanda aılyq jalaqysy -120 myń teńge. Asqar Aıtóreuly istegen eńbekaqylaryna qaraı syıaqy da berilip turatynyn aıtady. Tipti 600 myń teńge alatyn ozat mehanızatorlar da bar eken.  Munan artyq qandaı qamqorlyq, qoldaý kerek?!

Egilgen egin tolyq jınalady, al ony ótkizýde eshqandaı da problema bolmaıdy eken.

–Josparǵa baılanysty kúrishti Nur-Sultan, Qaraǵandy, Almaty qalalaryna turaqty jiberip otyramyz. Bıyl «Iantar, «Lıder» kúrish sortttaryn  Ózbekstanǵa eksporttaýdy kózdep otyrmyz. Byltyr 900 gektar jerge kúrish egip, onyń ár gektarynan 70 sentnerden ónim aldyq. Ónimimiz – ekologıalyq jaǵynan taza, sapaly kúrish. Bıyl aýylda sport kesheni men kúrish zaýytynyń qurylysyn bastaımyz. Kelesi jyly jańa úlgidegi sýpermarket salyp bermekpiz. Úshinshi jyly aýdan kóleminde joq 500-600 oryndyq toıhana salý josparda bar. Aýylymyz qaladan kem emes, Keler jyly aýylymyzdy gazben jabdyqtaý josparda tur.  Úıge taza aýyz sý kirip tur. Budan da basqa oıǵa alǵan jobalar kóp, –deıdi «Altyn dán» sharýa qojalyǵynyń basshysy Asqar Aıtóreuly Berdibaev.

Aıtsa aıtqandaı, Ybyraı Jaqaev aýyly sán saltanaty jaǵynan esh eldimekennen kem emes. Infraqurylymdyq jaǵdaıy jaqsy, elektr jaryǵy turaqty. Sharýashylyqtyń keńsesi jańa úlgide salynǵan. Arhıtektýralyq dızaıny kóz tartady. Aýylda qarqyndy qurylystyń nyshany baıqalady. Bul árıne sharýa qojalyǵynyń tabysy, sondaı –aq myqty basshy Asqar Berdibaevtyń tájirıbesiniń arqasynda dep tujyrym jasaýǵa bolady.

Árıne qaı bir iske bolsyn, táýekeldilik pen batyl qadam kerek. «Altyn dán» sharýashylyǵy 2016 jyly tirlikti jandandyrý úshin 60 mıllıon teńge nesıe alǵan. Ony 2018 jyly tolyq qaıtaryp bitirdi. Al  2019 barlyq istelingen jumystar sharýashylyqtyń óz qarajatyna atqaryldy.

Sharýashylyq basshysy Asqar Aıtóreulynyń aıtýynsha, «jumys isteımin» degen adamǵa qazir barlyq múmkindik bar. Tirshiligi bar adam túnekte qalmaıdy. Memleketke masyl bolǵansha, tabys tap, halyqqa kómektes. Naryqtyń qazirgi qaǵıdasy osy. Bul sharýa qojalyǵynyń  tóraǵasy Asqar Berdibaevtyń da pikiri.

Sharýashylyq basshysynyń aıtýynsha, qazir Iran men Qytaı naryǵy et surap jatyr. Sondyqtan jumysta toqtaý joq. Sharýashylyq  Iran men Qytaıǵa jylqy men iri qaranyń etin eksportqa shyǵaryp otyr. Bul árıne, tynymsyz jumystyń nátıjesi, Shıeli etine suranystyń barlyǵy. Sonaý Shıelidegi sharýashylyqtan qytaı men ırandar et alyp, ekijaqty kelisimge qol qoıyp jatsa, buǵan tek qýaný kerek.

Qashan da sharýanyń jaıyn biletin basshyǵa sharýashylyqty kóterý qıyn emes. Sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy tek oǵan nıet, ynta - jiger qajet ekendigin aıtady. Eńbekpen ysylǵan jigit qarshadaıynan sharýaqor. Áke-sheshesi– qazir zeınet jasynda. Anasy –kolhozshy, ákesi –kúrishshi, zveno jetekshisi bolǵan. Eki aǵasy da qazir  – kásipker. Biri malmen, ekinshisi saýdamen aınalysady. Naýbaıhanalary bar. Al ápkesi mektepte muǵalim.

Asqar Aıtóreulynyń úsh balasy bar, Ekeýi  –  mektepte, bireýi  – balabaqshada. Zaıyby Rahıla da osy aýyldyń týmasy, poshta qyzmetkeri.

–Kúrish óniminen Shıeliniń dańqyn shyǵarǵan Ybyraı Jaqaevtyń atyna eshqashan kir keltirmeımiz. Biz áli de osy atamyzdyń atyn shyǵaramyz. Sondaı-aq basty mindetimiz – sharýashylyqty kóterý, ujymdaǵy jumysshylardyń áleýmettik jaǵdaıyn jasaý, olardyń jalaqysyn arttyrý,-deıdi Asqar Aıtóreuly.

Jumys nátıjeli bolýy úshin eń aldymen tártip kerek. Bul jaǵynan alǵanda, ujymda tártip bar. İshkilik iship, bos sendelip júrgen sharýashylyqtyń bir adamy kórinbeıdi. Eger buzyqtyq jasap, ishkilik iship júrgender kezdesip qalsa, aılyǵynan kesiledi. Sondyqtan da barlyǵy jumystyń jaýapkershiligin bir kisideı túsinedi.

Asqar Aıtóreuly memlekettiń aýyl sharýashylyǵyna jasaǵan qoldaýyn sezinip otyr. Sýǵa, tyńaıtqyshqa 50 paıyz sýbsıdıa alǵan. 200 mıllıon teńgege 3 kombaın alyndy. Onyń 50 mıllıon teńgesi tólendi. Demek, josparly jumystyń barlyǵy da tıanaqty oryndalyp jatyr. Tujyrymdaı aıtqanda, «jumys isteımin» degen adamǵa múmikindik zor. Jalqaýlyq pen memleketke masyldyqtan ada bolý kerek. Kún saıyn mıtıń jasap, alańǵa shyǵyp jatqandardyń áreketi  túsiniksiz. Deni saý adamnyń eki qoly bos otyrǵany aqylǵa syımaıdy. Biz muny nege aıtyp otyrmyz? Aýylda júrip, júzdegen adamdy jumyspen qamtyp, jaǵdaıyn jasap otyrǵan Asqardaı  azamattan Aqordanyń aldyndaǵy alańda «attan» salyp, bosqa aıqaılap júrgender úlgi alýy tıis.

– Jastarǵa aıtar tilegim,  olar ýaqytyn bosqa ótkizbeýi kerek. Bar sharýany erteńge qaldyrmaı, ýaqytynda istegenderi durys. Men jastaıymnan eńbekke aralastym. Sportpen shuǵyldandym. Áke-sheshem betimnen qaqpaı erkin ósirdi. Eńbekke, adaldyqqa tárbıeledi. Sondyqtan da aldymen ata-anama rızashylyǵym sheksiz. Jar tańdaýda, mamandyq tańdaýda adam qatelespeýi tıis. Bul oraıda meniń jolym boldy. Baılyǵym – balalarym jáne jumysym. Solardyń amandyǵy men jumysymnyń nátıjesinen lázzat alamyn, – deıdi «Altyn dán» sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy Asqar Aıtóreuly Berdibaev

Tórt myńǵa jýyq halyq turatyn Jaqaev aýylyndaǵy sharýashylyqtyń tirligin dóńgelentken Asqardaı azamattyń búgingi isine biz osylaı súısindik. El ishi osyndaı azamattardyń arqasynda kórkeıedi, gúldenedi. Demek Asqardyń alar asýlary áli alda. Jumysty jandandyryp jatqan jasampaz jigittiń jumysyna biz taǵy da aq jol tiledik.

Erkin QALDAN